آموزش کار با مولتی‌ متر

مولتی‌متر چیست ؟

یک ابزار الکترونیکی است که به وسیله آن می توان کمیت های ولتاژ مستقیم و غیر مستقیم، جریان الکتریکی مستقیم و غیرمستقیم، مقاومت الکتریکی، ظرفیت خازن ها ، سلف ها ، فرکانس و در بعضی مدل ها دما را نیز اندازه گرفت و مشخصات هر قطعه الکترونیکی را ارزیابی و سلامت آن قطعه را تست کرد.

مولتی متر ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

۱. مولتی متر عقربه ای یا آنالوگ: 

از یک صفحه و عقربه ساخته شده است که روی صفحه به وسیله یک سری خطوط علامت گذاری شده است و عقربه می تواند روی این خطوط حرکت کند. دارای دو عدد پراپ قرمز (مثبت) و مشکی (منفی) می باشد.این مدل مولتی مترها برای حساس بودن عقربه نشانگر مکانیکی به ضربه و از کالیبره خارج شدن دیگر به ندرت استفاده و تولید می شوند.

۲. مولتی متر دیجیتال: 

این دستگاه دارای صفحه نمایش است که تمامی پارامتر ها را به وسیله اعداد دیجیتالی بر روی صفحه، نمایش میدهد. معمولا واحد اندازه گیری هر کمیت هم در کنار همان اعداد نشان داده می شود

کار با مولتی مترهای آنالوگ نیز مشابه مولتی مترهای دیجیتال است و به علت فراوانی استفاده از مدل های دیجیتال در این قسمت از سایت دیجی برد قصد آموزش استفاده از مولتی متر دیجیتال را داریم پس با ما همراه باشید.

چگونه خودرو را عیب یابی کنیم

همانطور که در عکس‌های بالا مشاهده می نمایید ، دستگاه مولتی متر با شکل و شمایل و کاربرد نسبتا یکسان در بازار عرضه شده است هرچند در مدل های پیشرفته شاهد امکانات ،کیفیت و دقت بسیار بالایی هستیم که به طبع قیمت آنها بیشتر از مدل های رایج بازار است اما با این حال هر مصرف کننده ای میتواند دستگاهی مرتبط با نیاز خود تهیه کند.

مولتی متر ها رایج بازار از  قابلیت های پیشفرض یکسانی برخوردارند که با نگاه کلی به آن ها میتوان متوجه علائم مشابه‌ی بسیاری در بین آن ها شد.این علامت ها هر کدام برای اندازه گیری  کمیت های برقی یا الکترونیکی مانند  ولتاژ ، مقاومت، ظرفیت خازن و … می باشد.

مطمئنا برای اندازه گیری هر یک از این کمیت ها  باید دکمه یا سلکتور مورد نظر را روی آن علامت مورد نظر قرار دهیم و به این نکته توجه داشته باشید که انتخاب اشتباه در اندازه گیری در مواردی موجب آسیب به مولتی متر میشود.در مدلهای جدیدتر محدوده های هر یک از کمیت ها به صورت اتوماتیک محاسبه می شود اما در بعضی از مدل ها این محدوده باید به صورت دستی انتخاب شوند. مثلا مقدار مقاومت در تصویر دستگاه مولتی متر پایین ۷ رنج متفاوت دارد(بخش قرمز رنگ).

رنگ سبز محدوده خازن ، رنگ قرمز محدوده مقاومت ، رنگ خاکستری محدوده ولتاژ ، رنگ قهوه ای فرکانس ، رنگ بنفش محدوده جریان ، رنگ آبی دما ، رنگ زرد محدوده سلف

اندازه گیری ولتاژ

این بخش در اهم مترهای مختلف متفاوت است و ممکن است دارای بخش های AC و DC مجزا و سطوح مختلف ولتاژی باشد.در تصویر مدل بالا بخش AC و DC مشترک است و با فشار یک دکمه می توان AC یا DC بودن کمیت را انتخاب کرد (بخش خاکستری رنگ)

اما اندازه گیری مقدار ولتاژ در مولتی متر زیر به صورت Vac و یا Vdc نشان داده میشود که اگر در انتخاب این ۲ نوع اشتباه کنیم موجب نمایش عدد غلط بر روی صفحه نمایش دستگاه میشود پس حتما قبل از اتصال از نوع برق ای سی یا دی‌سی بودن ان مطمئن شوید. برای اندازه گیری ولتاژ ac یا متناوب مثل برق شهر ، از این گزینه V ac استفاده می کنیم و اگر برق ما به صورت مستقیم  بود در حالت V dc قرار میدهیم.

نکته:  در مولتی متر های پیشرفته در قسمت انداز گیری ولتاژ با علامت true RMS  مشخص شده است که تفاوتی با مولتی متر های استاندارد یا رایج موجود دارد. در ولتاژهای AC ممکن است شکل ولتاژ کاملا به صورت سینوسی نباشد و در این هنگام مولتی متر های رایج معمولا مقدار ولتاژ را با کمی خطا نمایش میدهد اما مولتی متر های پیشرفته ای که دارای قابلیت true rms  می باشند این خطا را با استفاده از فرمول مخصوص خود جبران کرده و عدد دقیق تری نسبت به مولتی مترهای معمولی نشان می دهد.

تعمیر برد های الکترونیکی

اندازه گیری مقاومت

برای نمایش  مقدار مقاومت که با علامت ohm اهم در مولتی متر نشان داده شده است فقط نیاز است سلکتور دستگاه را روی این قسمت گذاشته و پراپ یا ۲ کابل دستگاه را به ابتدا و انتها قطعه مورد نظر قرار داده تا مقدار مقاومت آن را (با کمی تاخیر) به شما نشان دهد.

نکته ۱ : در بعضی از مولتی متر ها مثل عکس بالا ابتدا باید محدوده دقت مقاومت را با استفاده از رنجی که روی دستگاه نشان داده شده انتخاب کرده و سپس اقدام به اندازه گیری کنید

نکته ۲ :اگر هنگام اندازه گیری مقاومت مولتی متر عبارت OL را نشان دهد یعنی اینکه مقدار مقاومت شما از رنج انتخاب شده بزرگتر است و باید سلکتور را به رنج بالاتری ببرید.

اندازه گیری ظرفیت خازن

برای اندازه گیری ظرفیت خازن توسط مولتی مترباید ابتدا دستگاه را در حالت اندازه گیری خازن انتخاب کرده و سپس ۲ سر کابل دستگاه را به ابتدا و انتهای خازن مربوطه اتصال نمایید.بعد از چند لحظه عدد نمایش داده شده روی مولتی متر که برحسب فاراد هست باید نزدیک به عدد روی خازن باشد .

اندازه گیری خازن با مولتی متر

نکته ۱: حتما برای اندازه‌گیری ظرفیت خازن باید حداقل یکی از پایه های آن را از برد خارج کرده و سپس اقدام به اندازه گیری نموده.

نکته ۲: زمان اندازه گیری ظرفیت خازن در مدلهای اتوماتیک (مثل تصویر بالا) با توجه به مقدار ظرفیت آن ممکن است کمی زمان بر باشد پس تا ثابت نشدن عدد نمایش داده شده روی مولتی متر ، سیم ها را از پایه های خازن جدا نکنید.

نکته ۳ : اندازه گیری سلف نیز مانند روش اندازه گیری خازن است فقط باید سلکتور را بر روی محدوده قهوه ای یا محدوده L قرار دهید.

اندازه گیری مقدار شدت جریان

برای اندازه گیری جریان یک شاخه، باید سیم های مولتی متر را به صورت سری با مدار قرار داد.

در اینجا مولتی متر به صورت یک سیم عمل می کند و جریانی که از آن عبور می کند را اندازه گیری می کند. ابتدا باید سلکتور دستگاه را با توجه به رنج مورد نظر (آمپر یا میلی‌آمپر) روی گزینه آمپر A  قرار داد و سپس باید سوکت پراب قرمز را در جایگاه دیگری که A یا mA نوشته شده است  در مولتی متر قرار دهیم .

نکته :همانطور که در مطلب فوق نوشتیم برای تشخیص مقدار آمپر علاوه بر تغییر سلکتور بر روی A ، پراب قرمز نیز باید در جایگاه دیگری از مولتی متر قرار گیرد. بعضی از مولتی متر ها ۲ جایگاه برای بدست آوردن آمپر قرار دارد که با توجه به میزان دقت باید از آن استفاده کنیم .

نکته مهمی که باید توجه داشید این است که کنار هرکدام از این جایگاه های مخصوص آمپر روی مولتی متر، حداکثر مقدار اندازه گیری آمپر نوشته شده است، به عنوان مثال در عکس بالا در جایگاه mA حداکثر تا ۴۰۰mA میتواند دستگاه اندازه گیری کند و اگر مقدار امپر از این حد بیشتر شود موجب سوختگی فیوز مولتی متر خواهد شد.

تعمیرای سی یو ECU خودرو

تست دیود :

دیود یک قطعه الکتریکی می باشد که جریان الکتریکی را از یک طرف عبور می دهد ولی از طرف دیگر اجازه عبور هیچ جریانی را نمی دهد

در حالی که دیود خارج از برد است از آن تست بوق( تست اتصال کوتاه) بگیرید اگر صدای بازر را شنیدید دیود خراب می باشد.

سلکتور مولتی متر را روی دیود قرار داده و پروب قرمز را به  قسمتی از دیود که خط سفید دارد و پراب مشکی را به سمت دیگر دیود وصل کنید در این حالت مولتی متر مقداری را بر حسب ولت نشان میدهد که معمولا حدود ۰.۶ ولت  است. در صورت جای گذاری اشتباهی پراب ها مولتی متر مقدار بینهایت را بصورت OL  نمایش میدهد.

تست اتصال کوتاه برای تکنسین های برق، بسیار با اهمیت است. اتصال کوتاه  مسیری ست که جریان بتواند از آن عبور کند. تست اتصال کوتاه در واقع اندازه گیری مقاومت بین دو نقطه است. در صورتی که مقدار مقاومت بین دو نقطه بسیار کم باشد (حدودا کمتر از ۶۰ اهم)، بوق به صدا در می آید. و در صورتی که مقدار مقاومت کمی بیشتر از این اهم باشد، در این صورت مدار باز بوده و صدایی شنیده نخواهد شد. این تست کمک می کند تا برقراری اتصال بین دو نقطه بررسی شود.

. اصطلاحا به این بوق، بازر( Buzzer ) و به این تست، تست بازر میگویند. دلیل استفاده از بازر در مولتیمترها برای این است که تکنسین زمان تست نیازی به نگاه کردن مولتی متر نداشته باشد و تنها با گوش کردن متوجه اتصال باز یا کوتاه بودن در مدار شود.